Meester Peter Norbertus Panken. Wie heeft er niet van gehoord in Westerhoven en Bergeijk. Maar wie was hij en wat heeft hij dan geschreven over Westerhoven. Ik wil jullie meenemen naar zijn verleden en een aantal stukjes schrijven hierover. Wat schreef hij en wat leren wij daaruit.
Op 12 Juli 1843 komt de bisschop van Den Bosch, H. den Dubbelden op bezoek in de streek en dus ook in Westerhoven.
Mr. Panken schreef hierover :
Des namiddags, ten half 6 ure, verliet Mons. weder onder het luiden der klokken Bergeijk om ook het naburige Westerhoven met een bezoek te vereeren. Naauwelijks (eerst den vorigen avond) waren de ingezetenen dezer parochie bewust, dat dit hoog bezoek hun zoude te beurt vallen, of ieder beijverde zich om Z. Hw. Mede op eene plegtige wijze, zoo veel mogelijk te kunnen onvangen. In eenen halve dag tijd was dan ook het dorp, in de nabijheid van kerk en pastorij, zeer keurig versierd. Er was eene lange rei mastboompjes, namelijk, van den hoek des kerkhofs, waar de groote weg van Bergeijk kerkwaarts draait, tot aan den anderen hoek voorbij de pastorij, geplaatst, waarbij, op de geschiktste plaatsen, eerebogen, met feestig groen. Vlaggen enz waren opgerigt. Ook wapperden eenige vlaggen uit den toren; dit alles gaf een fraaije vertooning. Het was 6 ure, wanneer Z.Hw. met deszelfs Secretaris en meergemelden Ew. Hr.van Someren onder statig en indrukwekkend klokkengelui, bij de kerk alhier aankwam. Een aanzienlijke volkendrom, wachtte bij de kerk, in behoorlijke orde geknield, waaronder de hier bestaande gilde, Z. Hw. Af, gevenen den Bisschoppelijken zegen; hetgeen onder eenige gezangen ook gedaan werd in de kerk, welke Z. Hw. Mede bezocht. Na nog een poos tevens op de Pastorij, vertrok Ms ten half 7 ure, om zijnen terugweg, dien dag nog tot Eijndhoven, voort te zetten; wordende zijne Hw. Door genoemde Gilde, nog eenige minuten, namelijk tot buiten de huizen of de brug aan den Dijk op Valkenswaard, uitgeleide gedaan. De 12e Julij was alzoo voor de Kath. Inwoners van Bergeijk en Westerhoven en ware godsdienstige vreugdedag, welke nimmer uit hun geheugen zal verdwijnen.
In het eerste stuk komt de Bisschop op bezoek. Vermeld wordt dat er boompjes staan vanaf de hoek van het kerkhof waar de weg van Bergeijk loopt naar de kerk. Dat is vanaf de huidige Provinciale weg naar het Mgr Biermansplein en dan naar de Pastorie en kerk. Op dat moment bestond de dorpstraat van de Heijerstraat naar de Aarperstraat nog niet. Deze is pas aangelegd met de eerste harde weg door de dorpen omstreeks 1865.
Op 3 aug 1844 aanvaard meester Panken ook het lidmaatschap van het Provinciaal Genoodschap van Kunsten en Wetenschappen. Hij wordt de “veldwerker” die vele grafheuvels heeft gevonden en urnen heeft opgegraven.
(1846) Onze burgemeester J. Neutkens is in de maand Augustus van dit jaar als zoodanig benoemd, alhoewel zijn voorzaat Johannes Verhagen, in den ouderdom van ruim 74 jaren, bereids den 5 april j.l. het leven verliet. Er waren naar dien post niet minder dan 8 sollicitanten waarvan 6 uit de Gemeente. Toen het lijk van laatstgenoemde op Dinsdag morgen den 9 april werd begraven, viel, tijdens het luiden de klepel uit de grootste klok. Onverwijld klom ik ( met een der luiders) in den toren en zag dat er anders geene ongelukkenwaren veroorzaakt. De klepel lag op de zolder nabij de klok. Een dergelijk voorval in deze Gemeente verdient alhier een plaatsje. Toen het luihuis met de 3 klokken zich nog op het oude kerkhof bevond, werd, omtrent het jaar 1780, de klepel uit de zwaartste, die sedert 1820 in de toren van Klein-Breugel hangt geworpen. Men luidde bij gelegenheid van het boven aard staan van een lijk. De klepel vloog door eene muur van het schoolgebouw, hetwelk omtrent 7 passen ten oosten van hetzelve verwijderd stond, (want klokken bewogen zich, luidende, van het westen naar het oosten) en wel eenige passen ver in de school en hoezeer dit tijdens het onderwijs plaats had, bekwamen noch de meester, noch leerlingen eenig letsel. Ik heb dit gebeurde van sommige oude lieden in deze Gemeente meermalen gehoord, zonder dat ik voor de waarheid insta. De oude school op het Kerkhof was zeer klein en gering, zonder een zolder. Op die wijze waren in het begin dezer eeuw nog de meeste scholen op de kleine dorpen van Noord Brabant.
Zo’n klein stukje tekst, maar het zegt ons veel.
1e Johannes Verhagen 74 jaar oud was burgemeester van Westerhoven in het jaar 1846 toen hij stierf.
2e J. Neutkens volgde hem als burgemeester op.
3. Er was een luihuis (zoals nu in Bergeijk staat) waarin zich 3 klokken bevonden. En de grootste van de drie is in 1828 naar Klein Breugel gegaan. Het Luihuis stond nabij het oude kerkhof ( waar de 1e kerk gestaan heeft in de akkers)
4. Bij de oude kerk en kerkhof stond ook de school. Klein en zonder zolder.
5. De huidige kerk heeft nu nog steeds maar 2 kerkklokken.
Een jaar later in 1847 gaat Panken op zaterdag 19 november met Antonius Schellens naar Klein Breugel.
Hij schrijft: Klein Bruegel is eene zeer kleine doch welvarende Gemeente in de provinci Antwerpen, op 3 ½ uur afstands van Westerhoen gelegen. ’s Morgens om half 8 ure, begaven wij ons op weg, denwelken wij namen over Schaft, Achel, bij welks kapellaan wij een bezoek aflegden, en Lille en kwam ten 11 ure te Klein Breugel bij den heer Jan Verkooijen, Burgemeester, enz zijnde een inboorling van Westerhoven, met wien wij de kerk en toren gingen bezigtigen. De zwaarste der 3 klokken in dezen toren, hing, voor de bouwing der nieuwe kerk te Westerhoven, in het luihuis aldaar, doch wijl onze nieuwe toren te klein en te zwak is aangelegd is dezelve in 1823 aan eerstgenoemde Gemeente, voor Fl … verkocht. Ik schreef daarvan het opschrift af, waaruit blijkt dat zij in den jare 1445 is gegoten.
Zie hier hetzelve:
“Jan x Seestman(?) x maecte x mi x int x jaer MCCCC x XLV x Maria x Is minen x naem x Gheluut x is x ghode x bequam x”
De oudste klok van onze kerk was uit 1442. Genaamd “Servaes”. De 2e klok in onze kerk is van 1556 en heet “Michiel”. De 2e klok uit 1445 was dus de zwaartste klok en woog 1150 kg. Uit het kerkarchief weten we dat deze voor Fl 1425,00 is verkocht aan Klein Breugel.
Panken schrijft hierover nog dat deze klok een aanzienlijk gewrocht is dat bij gunstig weer 2 uren ver te horen is.
De volgende keer gaan we hiermee verder.
Jacques van Veldhoven