Namen. We gebruiken ze alle dagen.
Waarom hebben we namen en waar komen ze vandaan.
In een paar delen zal ik trachten uit te leggen wat ik van namen weet of denk te weten.
Het algemene en 2e deel van een naam heeft dus meestal een vaste betekenis.
Akker, bos, heide, heuvel, berg en veld spreken voor zichzelf.
Straat: De meeste verbindingswegen worden straat genoemd, maar vaak oudere en belangrijke verbindingswegen werden dijk genoemd.
Beemd: hooiland
Broek: moeras of drassig hooiland.
Busselke: bosje, struikgewas.
Doleg: ontwaterd moeras.
Dries: bij huisdries is het een stuk grond dat niet ver van de woning lag en meestal grasgrond voor vee was.
Groes: gras
Voort: ondiepe doorwaadbare plaats.
Aangelag: het aangelegen bouwland.
Bocht Bugt of Bogt:
Een met staketsel omheinde ruimte voor vee. Een door heggen en houtwallen besloten perceel.
Enkele oude veldnamen die Westerhoven heeft gehad voor 1832 zijn:
De Sluiswijk en Molenwijk en in verband hiermee de Wouter Toyaerts beemd.
De Hornebeemd die lag achter de Loeverbossche
Kerchove nabij de oude kerk ; Boxvoert; die Hoernebeemd;
Loeverbossche; Loeven; Loven; aen den Heyerdijc; Van den dijc; die Weert; Bossche; de Bruggen; die Maeye; de Venne;
Van Bree; den Meussenacker
Maar de meeste oude veldnamen zijn pas genoteerd in het toen opgerichte kadaster van 1832. En op dat moment was ook duidelijk waar de akker precies lag, want het kreeg een kadasternummer. De eerste beschrijving was dus belangrijk omdat toen het kadasternummer en veldnaam samen gebruikt werden.
Uiteraard zijn er een heleboel namen met “akker”.
De meeste akkers lagen ten noorden van Westerhoven richting Riethoven. Een aantal namen zijn:
Den Herselsakker; Jan Geraerds akker; De vrouwkesakker; Den voorsten Westerhovense akker; Den Dirksakker;
De Lijsman of Krommenacker; de groten akker; den rijtakker;
de koolakker; het Rijthovensakkerke; het drayakkerke; ballenakker; willem van houtakker; den tonenakker;
de Lenteakker; den armenakker; theus vlasakker;
den langen akker; den Tonenakker, de Lenteakkers,
den Armenakker, Theus Vlasakker, den Langenakker, Driekenakker, Nol Boerenakker; De Kuypersakker;
Jan Dingensakker of Drieskeakker; Den grote akker;
De Bergeijkse- of Langenakker; Den Daalakker;
De Mortelakker; den akker tussen de weg;
Het Klijnakkerke of Maatakker;
De pepernoot of Maatsakker;
Den Hersels of Westerhovensen akker; Den Eykerakker;
Den Heyerakker; Den Lenteakkers; den Rijakker;
Den Grotenakker; Den Dungens of Langenakker;
De Lijntjesakker; Den Thusakker; Den Eijkerakkers;
De voorste of Lijntesakker; De Keyzersakker;
De Theusakker; Den Kerkenakker; Den Riethovensen akker;
Het Klynakkerke; De voorsten Teusakker; Den Smitsakker; Den Lenteakker; De Grootenakker; De vrouwkesakker;
Den Hogen akker; Den Hellekensakker of Haas;
Den Bartelsakker; Den Eyker of Lange Akker;
Den Langen akker; De Petersakker of Dorenboom;
Den Hoekakker; Het Heerkensveld of Mossenakker.
Misschien zijn een aantal namen nog blijven hangen en komt er een zucht van herkenning. Mogelijk zeker bekend is de Nol Boerenakker, die in het bezit was van de Biegult. Op dit moment heeft de Biegult nog grond richting Heijerstraat/Ekkerweg. Maar de Nol boerenakker lag links van de oude weg van de oude kerk naar Boshoven. Deze zandweg liep van het evenemententerrein parallel aan de Heuvel.
Opmerkelijk is ook de Keyzersakker. Van Iemand genaamd “de Keyzer” of heeft het St. Annagilde zeer lang geleden toch een keizer gehad?
Op Topografische landkaarten worden maar enkele namen genoemd. Er worden, van Bergeijk naar Braambos, de Rijtakkers; De Lange Akkers en de Daalakkers genoemd.
De Rijtakkers naar de Rijtjes, een klein riviertje waar Riethoven (Rijthoven) zijn naam aan te danken heeft.
De lange Akkers zal met de vorm te maken hebben.
En de daalakkers was het gebied ten noorden van de huidige Zandstraat en Varkensakkers. Tussen de Heuvel en Braambos. De Oude kerk tegen het evenemententerrein was op een heuvelrug gebouwd, daarna ging het flink omlaag en dus kregen die akkers de naam Daalakker. De Voort die daar ook is betekent: doorwaadbare plaats. Dus flink gedaald.
In het Boek: “Westerhoven, Riethoven, Borkel en Schaft in Kaart”, zijn al die namen vermeld met, indien mogelijk, een verklaring hiervan. Zeer interessant om te lezen.
De volgende keer gaan we verder hiermee.
Jacques van Veldhoven