De oudste vereniging van Westerhoven en een onderdeel van de gemeenschap is het St. Anna Gilde.
Een geschiedenis over hen die ongetwijfeld ook de geschiedenis is van het dorp Westerhoven.
De geschiedenis van het gilde 1648 – 1760
Op 30 jan 1648 wordt de vrede van Munster getekend, maar voor de Meierij trat een tijdperk van verdrukking en plagerijen uit om wille des geloofs.
Op 16 juni 1648 kwam het bevel dat alle kerken binnen 8 dagen ontruimt moesten worden. De meubelen uit die kerken werden openbaar verkocht. De reformatie was begonnen.
Het katholieke geloof werd verbannen. In eerste instantie zullen vrome gelovigen enkele goederen gekocht hebben in de hoop ze later weer terug te plaatsen. In sommige gevallen is dat gelukt. In Westerhoven niet. Ook de bevolking en alles wat Katholiek was in de Meyerij probeerde men te hervormen, dus ook de gildes. De reformatie zou duren tot 1798 en heeft in anderhalve eeuw geen voet kunnen vatten. In 1741 gaf men al bijna openlijk toe dat 100 jaar reformatie in de Meyery geen zin had gehad.
Dat toen al een groot aantal gebruiken in zwang waren, blijkt uit het verbod van 18 december 1649 dat vertelde dat het papegaaischieten “hier te lande alomme gebruijckelijck ende allerlei schande en schaede veroorsaeckende” door de schuttersgilden zonder meer moest worden afgeschaft en verboden. De gildevaandels zouden moeten worden ontdaan van de gebruikelijke Bourgondische kruisen als ook de “santen ende santinnen” en de kleur van de sjerpen van rood veranderd in oranje.
Het St.Anna Gilde heeft nog steeds het Bourgondisch kruis, rood van kleur, in de vendels staan en draagt nog rode sjerpen.
Dat deze maatregelen toen ook niet hielpen bleek uit een verslag van 1656 uit Kempenland dat zegt:
“Sanderendaegs alst sondach was wel vroech aent trommelen ende alsoo met trom en vendelen getrocken naar Luycxgestel naer de kerck met veel schiettens van roers. Item als sy thuys waeren gecomen ende wel gegeten ende getroncken hadden syn getrocken naer den boom om den papegaij aff te schieten, gelijck sy gedaen hebben.”
Er was wel iets veranderd, want tevens werd geschreven dat: “Niettegenstaende also voorts gegaen ende geschoten, maer altijts de maniere was, bij den tijt van den Coninck, dat den heer officier moste den eersten scheut doen ende schieten in den naeme van den Hertoch ende alsdan den boom bevrijden. Is sulcx altijt geschiet, maer in desen niet”
In Westerhoven lost tegenwoordig de burgemeester het eerste schot en bevrijdt zodoende de boom.
In 1665 en 1666 is er overlast door oorlog tussen de Republiek der Verenigde Ned. en de Bisschop van Munster. In 1672 trat een verzachting in en richten de katholieken in elk zijner parochie schuurkerken of bedeplaatsen in. Westerhoven bouwde zijn schuurkerk in 1674 en wel in de Lindenstraat aan de achterzijde van de pastorie. Op het kerkplein (tussen de kerkstraat, Beukenlaan en Berkenstraat, werd later de school gebouwd, wat er nu nog staat. Maar ook begonnen in 1672 weer de contributie’s voor de coalitie‑oorlog van 1688 tot 1698. En ook Westerhoven heeft dit gemerkt want in december 1688 staken de fransen 10 dorpen in brand, waaronder Reusel en Bladel maar ook Westerhoven en Riethoven.
In 1672 trat een verzachting in en richten de katholieken in elk zijner parochie schuurkerken of bedeplaatsen in. Westerhoven bouwde zijn schuurkerk in 1674 en wel in de Lindenstraat aan de achterzijde van de pastorie. Op het kerkplein (tussen de kerkstraat, Beukenlaan en Berken-straat, werd later in de 19e eeuw de school gebouwd, die er nu nog staat.
Maar ook begonnen in 1672 weer de contributie’s voor de coalitie‑oorlog van 1688 tot 1698.
In december 1688 vielen de Fransen de Meyery binnen en brandden aldaar een tiental weerloze dorpen af. Van Bergeyk en Riethoven is bekend dat een aantal doopregisters verbrand zijn in die tijd. Ook in Westerhoven was men geweest, maar het is niet bekend hoeveel schade er was toegebracht.
Er was ook verzet tegen de brandschattingen van de Fransen. Het gevolg waren aanvallen in 1694 op o.a. Eersel, Hapert, Duizel, Bladel en Reusel. Het is niet bekend of ook Westerhoven hierbij was. Uiteindelijk werd de Vrede van Rijswijk getekend in 1697 die duurde tot 1702.
10 augustus 1702 was een rampjaar voor Westerhoven en de gehele Kempen. Het leger van de Koning van Frankrijk, 10.000 man troepen, trok ten strijde en bivakeerde in onze streek. Westerhoven had in die tijd 500 inwoners.
Men verhaald hierover:
“Het ganze leger verspreid zich over Eersel, Bergeik, Duizel, Steensel, Rijthoven, Westerhoven, Veldhoven, Eindhoven en omliggende dorpen. Het heeft 12 dagen gelegen, terwijl de generaals en verdere officieren en onderhorige ruiters en soldaten alle huizen en woningen innamen en bezet hielden, zoodanig dat niemand in zijn huis kon blijven, maar dat alle de arme ingezetenen naar elders moesten vluchten en zich in spelonken, holen en in de grachten der velden en bosschen verbergden, latende alles wat zij van den eersten roof nog over hadden, ter prooi der vijanden en woedende krijgsvolk, dat alle meubelen, granen, beesten, paarden, vee en verder alles wat zij vonden, uitgeput, geroofd en met geweld ontvoerd hadden, zodat de dorpen ten volkomen ondergang werden gebracht.”
Als men nog wat overgehouden had van het geweld dat door deze streek getrokken was, dan was dit wel nagenoeg het einde. Na deze overval was meer dan 80% van Westerhoven armzalig en had helemaal niets meer.
Ook het gilde zal vermoedelijk op sterven na dood geweest zijn. Het oudste goed, de rouwpiek, heeft men mogelijk na deze datum te pakken kunnen krijgen als vervanging van vroegere. Meer had men niet meer. De gilde suddert nog even door en was er nog iets geweest dan is het in 1747 verdwenen toen de Fransche partijganger Fischer een brandschatting eiste van het dorp. Men heeft vermoedelijk alles bij elkaar geschraapt wat men nog had om hieraan te ontkomen.
In de gilde documenten wordt vermeld dat het gilde omstreeks het midden van de 18e eeuw verdween. Toch ziet men dat een gildebroeder trouw blijft aan zijn zaak, want ongeveer 10 jaar later volgt de heroprichting in 1760 en begint men met goede moed en vol vertrouwen weer aan het gilde.
2019
Jacques van Veldhoven