Meester Peter Norbertus Panken. Wie heeft er niet van gehoord in Westerhoven en Bergeijk. Maar wie was hij en wat heeft hij dan geschreven over Westerhoven. Ik wil jullie meenemen naar zijn verleden en een aantal stukjes schrijven hierover. Wat schreef hij en wat leren wij daaruit.
P.N. Panken was geboren op 6 september 1819 in Duizel. Hij overleed op 20 juli 1904 in Bergeijk. Voor ons is het belangrijkste dat hij van 25 september 1840 tot 31 december 1862 onderwijzer in Westerhoven was.
Ook was hij zo’n 60 jaar lid van het St. Anna Gilde. Hij is altijd een vrijgezel gebleven.
Meester Panken heeft heel veel opgeschreven in dagboeken, waarvan veel bewaard is gebleven. Ik heb van hem al eerder een beschrijving van Westerhoven uit 1850 geschreven in de mikmak. Maar wat schreef hij nog meer?
Hij schreef :
Vrijdag morgen den 18den sept ( 1840) ontving ik eene aanstelling van den Heere Schoolopziener van het 5de schooldistrict, waarbij ik belast werd, om de school in de Gemeente Westerhoven, die in het laatst van augs. Jl. vacant geworden was, waar te nemen, welke tijdelijke aanstelling mede door het Gemeentebestuur onderteekend werd.
Dien zelfden voormiddag begaf ik mij met den Heer Van Galen en Vader naar Westerhoven, alwaar ik de school bezigtigde, eenige boeken en verdere schoolbehoeften van den gewezen schoolonderwijzer overnam enz. Des nam. (namiddag) was ik naar Duizel geweest.
Zaterdag nam. weder naar Westerhoven , ten einde een en ander voor de school in gereedheid te brengen, dewelke ik den daaropvolgende Maandag, zijnde de 21sten dier maand aanvaardde; doch dien dag verpligting van Mis-hooren zijnde, was het bijna 10 ure, wanneer ik den eersten schooldienst in deze Gemeente opende. De eerste dag had ik 25, de 2e dag 27, de 4e 29 en Maandag 28sten Sept. 32 leerlingen.
Vrijdagmiddag, den 26sten Maart 1841, tusschen 5 en 6 ure, bezocht ik het oude kerkhof, waar tot het jaar1826 de lijken van Westerhoven zijn begraven geworden; de aldaar gestaan hebbende oude Parochiekerk dezer Gemeente is in 1820 afgebroken en in het Dorp verplaatst, bij dewelke dan ook in 1826 het nieuwe kerkhof aangelegd is.
Thans acht ik het de gepaste tijd, waarde Lezers! Om weder iets over de toestand der School mede te deelen. Het getal mijner scholieren was op 15 October (1840) 35. Dinsdag 3 November 40; Maandag 9de id. 50; Maandag 16de id 63; Maandag 23ste 70; Maandag 7 Dec. 78; Maandag 14de 85; Maandag 21ste 90 en Maandag 4 januari 1841 94; Maandag 11de 98 en Maandag 18de 103. Dit was het grootste getal kinderen, dewelke die winter mijne school bezocht hadden; zij waren alle uit deze Gemeente, die nogthans slechts eene bevolking van 520 zielen heeft. Van deze 103 schoolkinderen waren 59 jongens en 44 meisjes. 10 kinderen kwamen slechts 1 maal daags, 3 kinderen ½ maanden te weten van den 2 Nov. tot 15 Febr. had ik ook avondschool gehouden; deze is echter door slechts een tiental leerlingen bezocht geworden, dewelke bijna alle volwassenen waren, en waarvan dat jaar geene de dagschool bijgewoond hadden.
De 1ste Maart bestond het getal dagscholieren nog uit 70, hetwelk den 1 april tot ruim 60, den 1 mei tot 45 en den 15de mei tot 42 verminderd was; welk laatste getal de school bestendig bleef bezoeken tot vacantie van den 24sten Julij tot 22sten Augustus inviel.
Den 22sten en 23sten Julij (1841), had ik het Reglement voor de in dit Dorp bestaande Gilde of Broederschap onder de bescherming der H. Moeder geheel vernieuwd en veranderd.
De leden dezer Gilde, hadden maandag 26ste en Dinsdag 27ste daaropvolgende, des nam. volgend hunne jaarlijksche gewoonte, eene zamenkomst gehouden en geteerd; hierbij was ik ook tegenwoodig geweest en had mij onder hen goed vermaakt.
Bovenstaande zijn beschrijvingen uit jet jaar 1840 en 1841. Er staat veel in voor diegene die goed lezen.
Panken begint in september 1840 in Westerhoven.
Hij begon met 25 leerlingen en heeft er uiteindelijk 103. Dit was midden in de winter. Na mate er meer op het veld te doen was, kwamen er minderen kinderen. Een echt boeren gemeenschap.
Tot 1826 werd op de begraafplaats bij de oude kerk tegen het evenemententerrein mensen begraven.
De oude kerk is in 1820 afgebroken en in het dorp is weer een kerk gebouwd. In 1826 is daar een begraafplaats bij in gebruik genomen.
In 1840 had men een bevolking van 520 zielen, waarvan er 103 kinderen zijn.
De schoolvakantie was van 24 juli tot 22 augustus.
Er is een St. Anna Gilde, die op 26 en 27 juli hun teerdagen hadden. Op 26 juli is het St. Annadag. Van deze gilde is hun Reglement vernieuwd en veranderd.
In 1842 kreeg meester Panken zijn vaste aanstelling.
De volgende keer gaan we hiermee verder.
Jacques van Veldhoven