Namen. We gebruiken ze alle dagen.
Waarom hebben we namen en waar komen ze vandaan.
In een paar delen zal ik trachten uit te leggen wat ik van namen weet of denk te weten.
De voorafgaande delen waren ter inleiding van de straat en veldnamen in Westerhoven. Een aantal hiervan zijn goed te herleiden of hadden in oudere stukken een iets andere naam.
Zoals vermeld bestaan de meeste namen uit twee delen; een algemeen en een bijzonder deel.
De Ekkerweg heette vroeger Akkerstraat. Twee delen: Akker en Straat en betekend gewoon de “weg naar de akker”.
Het boek over Westerhoven is genaamd: “tusse de haai en d’ekker”, wat betekend tussen de heide en de akkers.
Het gebied tussen Westerhoven en Riethoven waren de akkers en het gebied ten zuiden van Westerhoven was de heide.
Door deze namen te gebruiken geef je al direct aan waar je moet zijn. Het algemene deel van de naam. Dit is meestal het 2e deel van de naam.
De Hoeverstraat komt van de straat naar of van de Hoef.
De Hoef komt weer van hoeve of boerderij maar die waren er natuurlijk wel meer. Echter in de Hoeverstraat heeft een zeer oude cijnshoeve gestaan van de abdij van St. Jacob te Luik.
Deze boerderij werd “de Hoef” genoemd en zal aan de buurt en straat zijn naam gegeven hebben.
Loveren komt van Loo hoven. En Loo hebben we al eerder genoemd. Een open plek in bossen of op hogere zandgrond.
Met die open plek denk ik is de kruising Hoeverstraat, Provincialeweg, Loveren bedoeld, zijnde het oude centrum van Loveren.
De Heuvel heette vroeger de Heerstraete, wat refereert aan een mogelijk kleine romeinse zandweg die naar de Limes ging.
De grote Heerbanen van Romeinen zijn goed bekend, maar er waren natuurlijk ook veel kleinere zandwegen die door de Romeinen werden aangelegd.
De Heuvel zelf was een locatie en een verhoging ongeveer tussen de kruising Heuvel-Beukenlaan en Heuvel – Schepelenbochten. Hier ontstond een klein gehuchtje met die naam, wat later de naam aan de straat verleende.
De Heijerdijk en Loverensedijk zijn de wegen naar de Hei en naar Loveren. De achtervoeging “dijk” is een oude benaming voor weg.
De Aarperstraat komt van Erperstraat en heeft niets met een erpel of aardappel te maken maar betekent mijns inziens de weg of straat naar “Erp”. En Erp is een zeer oude benaming voor een dorp en komt waarschijnlijk van terp wat verhoging of heuvel betekent. Bekend is dat het oude centrum van Westerhoven in de kop van de Aarperstraat lag op de kruising met de Lange akkers en lenteakkers.
Daar ligt ook een heuvelrug die komt vanaf Bergeijk en eindigt nabij het evenemententerrein. Op deze heuvelrug is de oude kerk van Westerhoven gebouwd omstreeks 1250.
Johan Biemans komt in hun boek “Westerhoven, Riethoven, Borkel een Schaft in kaart” uit op D’erpstraat, dialect van Dorpstraat. In oude geschriften vind hij terug “geen derp”, “in de derper straete” en “gehugt Derperstrat en Hey”
Hij trekt een vergelijking met de “Dorpsstraat” in Hasselt die vroeger “Derrepstroat” heette. Derpstraat zou dus de weg naar Derp of Dorp zijn.
Maar eigenlijk zeggen we hetzelfde. Etymologisch betekend Dorp nederzetting en is het afgeleid van Thorp, wat weer van terp komt, zijnde een heuvel. En we weten dat aldaar een heuvelrug was. De hogere drogere grond. Maar omdat de achtervoeging “hoven” pas na 800 gebruikt werd, is mijn mening dat Westerhoven daarvoor Erp geheten heeft. En Erp (afkomstig van terp) is wel een zeer oude benaming.
De Lijckwech was het zandpad dat naar het kerkhof ging.
Wel het kerkhof van de oude kerk in de akkers. Het is het zandpad dat aan de rand van het evenemententerrein loopt aan de zijde van de provinciale weg 317. Dit zandpad loopt er nog van de Lange Akkers naar de Heuvel en komt uit onder de levensgrootte letters Westerhoven.
Boelebusseweg. Ik zeg vaak hiervan dat het gewoon de weg is naar het buske van Boelens. Maar dat zou natuurlijk te makkelijk zijn. Boele komt van Bol wat betekent week, moerassig. Boelebusseweg is dus de weg naar het bos in de Bolen, een moerasbos dus.
Ook Braambos was en is een eigen, oude buurtschap, (leefgemeenschap) met gronden daar omheen. Ook wel geschreven als Branbos, Braambos, Breambosch, Bramys, Bramess, Bramis. Maar aan te nemen is dat er een oud bos gestaan heeft dat terug gaat tot de middeleeuwen. Ter vergelijking, de mastbossen in de heide (kempervennen en Malpie) zijn gepland is de recessie van de vorige eeuw als werkgelegenheidsproject.
Volgende keer gaan we weer verder
Jacques van Veldhoven